Bert Pappot is een ondernemer met een middelgroot zeugenbedrijf in de Achterhoek. In tegenstelling tot het uitbreiden, heb ik Bert ondersteund bij het stoppen van zijn bedrijf.
Artikel Nieuwe Oogst
Slechte prijzen, hard werken en onvoldoende perspectief. Op een bepaald moment komt dan de vraag: waar doen we het nog voor? Zo ook bij Bert en Veronica Pappot uit Eibergen. Breiden we uit, nemen we een tweede locatie erbij of stoppen we helemaal?
Hij weet nog precies het moment. Hij kwam ’s avonds laat terugrijden van een presentatie die hij in het zuiden van het land had gegeven, zoals hij vaak presentaties gaf over zijn werk als varkenshouder, als proefbedrijf van For farmers. Leuk vond hij het. Het omgaan met de mensen, vertellen over zijn werk, de vele buitenlanders die wij ontvingen op ons fokvarkensbedrijf. Laatst hadden er nog een week lang Aziatische studenten bij hem en zijn gezin ingewoond, maar toch was er iets.
Ineens besefte hij wat er al die tijd vanbinnen aan hem knaagde: hij miste perspectief. Hij maakte weken van wel 70 tot 80 uur, maar voor zijn gevoel kwam hij geen stap vooruit. De onmacht overheerste, hij voelde zich slaaf van zijn eigen bedrijf.
‘Ik zag het aankomen’, zegt zijn vrouw Veronica nu twee jaar later aan de keukentafel in hun huis in Eibergen. ‘Hij sliep slecht. Hij vergat dingen, waardoor hij vaak terugliep naar de stal om het toch even te checken. Hij veranderde. Naar de stal ging hij met een rotgevoel. In huis zat hij voor zich uit starend op de bank.’
Dat het saldo op de rekening daalde, daar wilde ze hem in eerste instantie niet mee belasten. ‘Hij had al genoeg aan zijn hoofd. Ik wilde hem in bescherming nemen.’
Veronica en Bert Pappot waren met hun drie jonge kinderen in 2009 vanuit Waverveen naar de Achterhoek verhuisd, een bedrijfsverplaatsing vanwege een natuurclaim. Ze kochten een bedrijf met 400 zeugen ervoor terug. Het bedrijf behoefde niet veel aanpassingen en algauw had Bert, samen met de vorige eigenaar, de productie weer op peil. Het werd een proefbedrijf voor For Farmers, hij kreeg studenten en bezoekers over de vloer en gaf presentaties in binnen- en buitenland.
Maar de prijzen werden slechter, er brak ‘abortus blauw’ uit onder de zeugen, de kosten stegen, het bedrijf behoefde de nodige aanpassingen om aan de wettelijke regelgeving te kunnen blijven voldoen. Alleen door op te schalen en flinke investeringen zouden ze hun hoofd boven water kunnen houden. Bert: ‘Pas tijdens die autorit in 2014 realiseerde ik me: er moet iets veranderen. Ik was 41 en moest nog tot aan mijn pensioen. Ik liep op mijn tenen en ik had minder aandacht voor mijn gezin’.
Stoppen met het bedrijf
Vele opties kwamen voorbij. Uitbreiden, een tweede locatie of helemaal stoppen? Hoe moest het verder met de kinderopvang van zijn vrouw? Wat houdt dit in voor de kinderen? Consultant Frans Verheij (zie kader) was een goede bekende van de familie. Al in Waverveen had hij het gezin begeleid en ook nu was hij een welkome sparringpartner. Hij schakelde ook de stichting ZOB in. ‘Je hebt iemand nodig die er verder vanaf staat, die je een spiegel voor houdt’, zegt Bert. ‘Dat is confronterend, maar uiteindelijk zag ik in dat ik het beste wil voor mijn familie, de rest komt op een tweede plek.’
Dat betekende stoppen met het bedrijf en een nieuwe uitdaging zoeken. Samen met zijn vrouw nam hij de beslissing. ‘Er viel een last van mijn schouders. Het voelt aan één kant heel goed, aan de andere kant blijft de twijfel soms opkomen. Het is een strijd tussen gevoel en verstand.’
Stoppen na 25 jaar boer zijn, gaat hem aan het hart. ‘Af en toe ga je enorm twijfelen. Heb ik wel de juiste beslissingen gemaakt? Nu zijn de prijzen weer beter. Hadden we toch door moeten gaan? Krijg ik weer een baan?’
Onafhankelijke mensen met wie ze konden sparren en wie ze vertrouwden, gaven hen kracht. ‘Ze bevestigen dat je op de goede weg zit. Dat geeft energie om ook die weg te blijven volgen.’
Hij heeft dan ook geen gevoel van falen. ‘Ik heb mezelf niets te verwijten. Doorgaan tegen beter weten in, voelt gewoon niet juist.
Hij heeft een nieuwe baan gevonden, als zeugen/biggenspecialist bij Trouw Nutrition Benelux. Ze kunnen in hun huis blijven wonen. De stallen blijven leeg. De kinderopvang gaat door. ‘Ik heb ineens een vast inkomen met vakantiedagen, hoef geen 70 uur in de week meer te werken. Ik krijg een auto van de zaak. Het is een heel andere wereld. Het is wennen en onwerkelijk tegelijk.’
Hij weet dat het de juiste beslissing is. Ik kon niet meer tegen de onzekere marktsituatie. Dat wilde ik niet meer. Ik heb zin in een nieuwe uitdaging.
KADER
Frans Verheij is consultant in de agrarische sector en heeft de familie, samen met andere erfbetreders en stichting Zorg om Boer en Tuinder (ZOB), begeleid.
Wat is uw rol in dit proces?
‘Ondersteunen, begeleiden, een luisterend oor bieden en vooral een spiegel voorhouden. Ik kom niet met oplossingen. De mensen moeten zelf een oplossing vinden en daarin ondersteun ik ze. Zo’n proces verloopt vaak via een bekend patroon.’
Leg uit.
‘In het begin is er de ontkenning. Mensen zijn te trots om toe te geven dat ze op de verkeerde weg zitten. Ze blijven vechten, maar ik zie ze dan al afglijden, tot aan het diepste punt. Ik kan ze op dat moment niet tegenhouden, want ze moeten hun situatie eerst zelf inzien, erkennen dat er iets moet veranderen. Pas als ze dat erkennen, begint de weg omhoog. Ook dat gaat met dips, maar ik ben er dan om te bevestigen dat ze op de goede weg zitten.’
Hoe moeilijk is dat proces?
‘Dat hangt heel erg af van de situatie, maar ik merk dat velen doorgaan terwijl ze allang onder water staan. Ze willen hun problemen niet erkennen. Dat is ook logisch, want het is hun levenswerk. Gevoel en verstand staan in dit soort situaties ver van elkaar af. Je verstand zegt dat het wijs is te stoppen, maar je gevoel wil dat niet. Velen voelen het als falen.’
Hoe haalt u ze uit die gedachtengang?
‘ik probeer me te verplaatsen in deze mensen en ze een spiegel voor te houden. Dat is confronterend. Sommigen denken dat er geen alternatief is, staan tegen een muur aan, maar ik weet, er is altijd een bypass. Wat kan hij of zij, waar ligt de passie? Waar liggen kansen? Ik help ze een volgende stap te zetten. Het is het oude loslaten en je openstellen voor het nieuwe.’
Hoe belangrijk is samenwerking met andere erfbetreders?
‘Erg belangrijk. Alle erfbetreders, van dierenarts tot voerleverancier, hebben een signalerende rol. Als ze denken dat er iets niet goed gaat, moeten ze dat ergens kunnen aankaarten en dan moeten we gaan zoeken naar oplossingen. Al dan wel met instemming van de familie. Zij moeten dit wel willen. Ik kende de familie al en had dan ook al hun vertrouwen. Zelf heb ik ze gewezen op de ZOB, omdat die vrijwilligers ze goed kunnen ondersteunen in sociaal emotionele situaties. Vaak zijn het ervaringsdeskundigen en weten dus hoe het is als je moet stoppen met een bedrijf. Samen sparren in vertrouwen is de sleutel.’